اين روزها ، تمام صاحبان كسب و كارهاى كوچک و موفق و يا كسب و كارهايى كه تازه شروع به كار كرده‌اند، نياز به دو اصل مهم و اساسى به نام‌هاى بیزینس پلن (طرح كسب و كار) و بیزینس مدل (مدل كسب و كار) دارند و يا از طرفى هم ممكن است به شدت درگير اين دو اصطلاح و مفهوم باشند. شما در هر مرحله و در هر جايگاهى از كسب و كار هم كه باشيد، در هر صورت بايد استراتژى كارى‌تان حول اين دو اصل شكل بگيرد تا به موفقيت برسيد.
ممكن است براى كسانى كه از دور به اين دو اصل نگاه مى‌كنند، شباهت‌هاى زيادى بين آن‌ها بيابند به طورى كه نتوانند تفاوت اين دو اصل و نقشى كه هر يک به عهده دارند را تشخيص دهند اما بايد بدانيد براى داشتن كسب و كارى موفق و رسيدن به نقاط بالاى ترقى، اين دو با يكديگر ارتباط مستقيم دارند.
اگر شماهم براى كسب و كار خود، نياز به داشتن اطلاعاتى در امور بيزينس پلن و بيزينس مدل داريد، با ما همراه باشيد تا در اين مقاله به شرح مختصرى از آن‌ها و تفاوتى كه با يكديگر دارند ، بپردازيم.
بیزینس پلن (Business Plan) چيست؟
بيزينس پلن يا همان طرح كسب و كار و طرح تجارى، خلاصه‌اى راجع به معرفى كسب و كار ، اهداف شما و فضای کسب و کار ارائه مى‌دهد. در واقع اين طرح به سند و نوشته‌ى رسمى اطلاق مى‌گردد كه به كسب و كارها درباره محصولات و خدمات، چگونگى به دست آوردن پول، رهبرى و مديريت منابع انسانى، تامين مالى، مدل‌هاى عملياتى و ديگر جزئياتى كه براى رسيدن به موفقيت ضرورى هستند، به طور مفصل توضيح مى‌دهد.
عموما كار آفرينان اين طرح را در هنگام راه اندازى كسب و كار جديد خود يادداشت مى‌كنند اما كسب و كارهاى با سابقه، معمولا آن را هنگام تغيير جهت و يا استراتژى شركت مى‌نويسند. اين طرح را بى‌اهميت تلقى نكنيد حتى اگر كسب و كار كوچک و جديدى داريد زيرا اين پلن‌ها به راحتى مى‌توانند سه تا پنج سال بعدى شركتتان را پوشش دهند و در هر صورت براى تامين بودجه اصلى مهم و اساسى است.
اين سند زنده و پويا نبايد يک بار تكميل شود بلكه بايد زمانى كه كسب و كار شما رشد مى‌كند، آن را مورد بازبينى و تغيير قرار دهيد تا مجدد با شما سازگار شود. اين طرح كه نقشه راه شماست، لازم است به اندازه كافى انعطاف پذير باشد تا به راحتى با برنامه‌هايتان مطابقت پيدا كند.
حوزه‌هاى اصلى يک بیزینس پلن :
- چكيده برنامه اجرايى
- شرح شركت
- محصولات و خدمات
- برنامه بازاريابى
- برنامه عملياتى
- مديريت و سازمان
- برنامه مالى
- پيوست‌ها
چند نكته حائز اهميت در مورد بیزینس پلن:
- كوتاه و مختصر: خواندن طرح طولانى كمى خسته كننده خواهد بود از اين رو بهتر است طرح كمى مختصر نوشته شود.
- شناسايى مخاطبان: اگر شناخت كامل و درستى از مخاطب وجود نداشته باشد، نمى‌توان با آن ارتباط درستى برقرار كرد.
- نوشتن بدون ترس: در مورد اين طرح، جاى نگرانى وجود ندارد و فقط بايد بتوانيد بدون ترس و استرس، تمام جزئيات را مطرح كنيد.
- خلاصه اجرايى: اين بخش يک مرور كلى از كسب و كار و برنامه‌هاى آتى است كه معمولا در ابتداى يک طرح نوشته مى‌شود. اجزاى اين خلاصه عبارتند از: يک جمله در مورد كسب و كار مربوطه، طرح مشكل، راه حل، شناسايى بازار هدف، رقابت، تيم ، خلاصه مالى، الزامات تامين مالى، اهداف و كشش.
- بخش فرصت: اين بخش شامل مشكل و راه حل، بازار هدف، اندازه بازار بر اساس تجزيه SOM, SAM, TAM ، مشتريان كليدى، رقابت و محصولات، خدمات آينده.
- بخش اجرا، اين بخش شامل بازاريابى و فروش، جايگاه يابى، قيمت گذارى، تبليغات، همكارى‌هاى استراتژيک، ريسک‌ها و فرضيات كليدى، عمليات و توزيع.
- تيم و شركت: اين بخش براى معرفى و توضيح تيم فعلى است.
- طرح مالى: اين بخش جهت پيش بينى مالى است كه شامل پيش بينى فروش، جريان نقدى، ترازنامه، استفاده از سرمايه، استراتژى خروج، طرح كاركنان و سود و زيان است.
- پيوست: اگر به فضاى بيشترى جهت افزودن تصاوير يا اطلاعات اضافى نياز بود، مى‌توان از اين بخش استفاده كرد.
بیزینس مدل (Business Model) چيست؟
بيزينس مدل يا همان مدل كسب و كار در واقع نحوه توليد محصول، نحوه ارائه خدمات، نحوه ارائه خدمات پشتيبانى، نحوه تحويل محصولات به مشترى، نحوه مديريت انبار شركت و به طور كلى جزئيات فعاليت‌ها و فرآيندهايى كه كسب و كار شما را به اهداف مشخص شده در طرح مى‌رساند، گفته مى‌شود. مدل كسب و كار در واقع قلب طرح شماست كه آن را شفاف‌سازى مى‌كند. درست انجام شدن مدل كسب و كار شما را در مسير موفقيت قرار داده و اشتباه بودن آن ممكن است فاجعه در كارتان به وجود آورد. اين مدل كه نوعى طرح شركتى است، به ما نشان مى‌دهد كه چه محصولات و خدماتى را بايد ايجاد و بازاريابى كنيم و چه هزينه‌هايى بايد متحمل شويم. براى طراحى اين مدل بايد از بوم كسب و كار (Business Model Canvas) استفاده كنيم.
بوم كسب و كار چيست و در بيزينس مدل چه كاربردى دارد؟
بوم كسب و كار در واقع الگويى براى توسعه‌ى كسب و كار به شكل يک جدول بصرى است كه توسط الكساندر استروالدر معرفى شد. اين بوم عناصر ويژه‌اى دارد و مجموعه آن‌ها در كنار هم، ويژگى‌هاى كلى يک كسب و كار را نشان مى‌دهد.
اين عناصر عبارتند از: شركاى كليدى، مشتريان، ارزش پيشنهادى فعاليت‌هاى اصلى، منابع اصلى، ارتباط با مشترى، كانال توزيع، جريان درآمدى، ساختار هزينه‌ها. اين بوم در ابعاد بزرگ چاپ شده و سپس در محيط كار اعضاى تيمى نصب مى‌شود. هم تيمى‌ها يادداشت‌هاى خود را روى آن نوشته و از يادداشت‌هاى يكديگر استفاده مى‌كنند. در هر مقطعى از شركت مى‌توان از اين بوم استفاده كرد.
تفاوت بیزینس پلن و بيزينس مدل چيست؟
واضح ترين تفاوت بين اين دو، در ميزان پرداختن به جزئيات است. طرح كسب و كار ممكن است تا 100 صفحه افزايش يابد اما مدل كسب و كار در يک صفحه نگاشته مى‌شود. طرح كسب و كار عمدتا هنگام تامين مالى شركت و جذب سرمايه ارائه مى‌شود ولى مدل كسب و كار هدفش فرم دهى و پايه ريزى يک كسب و كار نوپا است. به طور مختصر و در يک نگاه طرح كسب و كار براى مواردى است كه مسير توسعه در حال پيشرفت بوده و قادر به ارائه خدمات است اما در مدل كسب و كار هنوز يک شركت كامل شكل نگرفته و ارائه خدمات صورت نمى‌گيرد.
سخن پايانى:
در اين مقاله سعى شد در مورد بیزینس پلن و بيزينس مدل و تفاوت‌هايى كه با يكديگر دارند ، بحث شود. لازم است بدانيد كه اين دو به هم وابسته هستند و اگر مدل كسب و كارتان را عوض كنيد، بايد طرح خود را نيز تغيير دهيد. با اينكه كل طرح ممكن است نياز به تغيير نداشته باشد، ممكن است لازم شود در تعداد كاركنان، تجهيزات ، مكان و يا بازاريابى تغييراتى اعمال كنيد. رعايت اين دو اصل براى كوچكترين كسب و كارها هم ضرورت دارد.
3 پاسخ